Pojęcie „pierwszej pomocy” zostało zdefiniowane przez ustawę z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 757 z późn. zm.), jako zespół czynności podejmowanych w celu ratowania osoby w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego, wykonywanych przez osobę znajdującą się w miejscu zdarzenia, w tym również z wykorzystaniem wyrobów medycznych i wyposażenia wyrobów, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 20 maja 2010 r. o wyrobach medycznych (Dz. U. Nr 107, poz. 679 z późn. zm.) oraz produktów leczniczych wydawanych bez przepisu lekarza, dopuszczonych do obrotu na terytorium RP.
Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy w wielu aktach prawnych nakładają na pracodawcę obowiązek zapewnienia pracownikom sprawnie funkcjonującego systemu pierwszej pomocy w razie wypadku, jak również środków do jej udzielenia. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 z późn. zm.) – dalej r.o.b.h.p. – w § 44 jako pierwsze narzuciło na pracodawcę obowiązek stosowania rozwiązań systemowych (nie doraźnych!), a więc takich, jakie wymagają wcześniejszego opracowania odpowiednich procedur, przygotowania sprzętu (znajdującego się w punktach pierwszej pomocy w poszczególnych wydziałach/oddziałach zakładu pracy) i przeszkolenia w powyższym zakresie wybranych pracowników.
System pierwszej pomocy powinien obejmować w szczególności:
1) punkty pierwszej pomocy w wydziałach (oddziałach), w których wykonywane są prace powodujące duże ryzyko wypadku lub związane z wydzielaniem się par, gazów albo pyłów substancji sklasyfikowanych jako niebezpieczne ze względu na ostre działanie toksyczne;
2) apteczki w poszczególnych wydziałach (oddziałach) zakładu pracy.
Zobacz także: Jak powinien być zorganizowany punkt udzielania pierwszej pomocy?>>
Przepisy nie wskazują, gdzie powinny być usytuowane punkty do udzielania pierwszej pomocy czy apteczki. Niewątpliwie jednak musi być do nich łatwy dostęp. Wiele firm oferuje gotowe punkty (zestawy) do udzielania pierwszej pomocy, a ich wyposażenie jest uzależnione od specyfiki danego zakładu pracy oraz zagrożeń w nim występujących. Przeważnie znajdziemy w nich zestawy opatrunkowe, środki ochrony osobistej ratownika, deskę ortopedyczną, narzędzia ułatwiające podtrzymywanie życia, środki opatrunkowe oraz wszystkie środki, materiały i narzędzia niezbędne do zabezpieczenia miejsca zdarzenia. Oczywiście, o ile jest taka potrzeba, pracodawca może zapewnić również specjalny prysznic ratunkowy, umożliwiający szybkie spłukanie cieszy/pyłów (żrących, łatwopalnych, toksycznych itp.). Coraz powszechniejsze jest również zapewnienie (zwłaszcza w dużych zakładach) prostych w obsłudze automatycznych defibrylatorów zewnętrznych tzw. AED (ang. Automated External Defibrillator)…
Nie zawsze jednak konieczne jest aż tak bogate wyposażenie, gdyż w wielu przypadkach wystarczą proste, przenośne apteczki, wyposażone w podstawowe środki opatrunkowe (plastry, bandaże, wodę utlenioną itp.), co również wypełni ustawowy obowiązek nałożony na pracodawcę. Należy jednak pamiętać, że zgodnie z § 44 ust. 2 r.o.b.h.p., liczba, usytuowanie i wyposażenie punktów pierwszej pomocy i apteczek powinny być ustalone w porozumieniu z lekarzem sprawującym profilaktyczną opiekę zdrowotną nad pracownikami (lekarzem medycyny pracy), z uwzględnieniem rodzajów i nasilenia występujących zagrożeń.
Zobacz także: Czy istnieją przepisy, które regulują ilość apteczek w zakładzie produkcyjnym?>>
Warto jednak zaznaczyć, że zasadą bhp jest, aby zarówno w punktach pierwszej pomocy, jak i w apteczkach znajdowały się wyłącznie środki opatrunkowe (plastry, bandaże, woda utleniona), natomiast nie powinny znajdować się w nich leki, środki przeciwbólowe, krople itp. medykamenty, chyba że osoba wyznaczona do pierwszej pomocy posiada wykształcenie medyczne (lekarskie) i jest upoważniona do podawania tego typu środków.
Ponadto w punktach pierwszej pomocy i przy apteczkach, w widocznych miejscach należy wywiesić instrukcje dotyczące udzielania pierwszej pomocy w razie wypadku oraz wykazy pracowników wyznaczonych do jej udzielania, natomiast same punkty pierwszej pomocy i miejsca usytuowania apteczek powinny być odpowiednio oznakowane (zgodnie z Polską Normą jest to biały krzyż na zielonym tle).
Obsługa punktów i apteczek, na każdej zmianie powinna być powierzana wyznaczonym pracownikom, przeszkolonym w udzielaniu pierwszej pomocy. Ponadto zgodnie z art. 2071 § 1 pkt 3 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.) pracodawca jest zobowiązany przekazywać zatrudnionym informacje o tych pracownikach (w szczególności takie dane, jak imię i nazwisko, miejsce wykonywania pracy, numer telefonu służbowego lub innego środka komunikacji elektronicznej). Informacjata powinna znajdować się przy poszczególnych apteczkach i/lub punktach pierwszej pomocy.
Żródło: http://www.bhp.abc.com.pl